22.10.2018 - Παρουσίαση του έργου του φωτογράφου Lee Friedlander

Τη Δευτέρα 22/10/2018 πραγματοποιήθηκε, στο CAFE BAZAAR, από το Θανάση Ράπτη παρουσίαση του έργου 
του Αμερικανού φωτογράφου Lee Friedlander (γ.1939).

O Λι Φριντλάντερ (γ.1934) είναι ξακουστός ανάμεσα στους κριτικούς και 
στους ομοτέχνους του για τις λιτές και εκφραστικές φωτογραφίες του. Τις 
απλές αλλά πυκνές και πολυνοηματικές. Τα θέματά του είναι όλα παρμένα 
από την κοινή καθημερινή ζωή. Γι' αυτό και ορισμένοι απορρίπτουν τη 
δουλειά του, ρωτώντας τι εξαιρετικό υπάρχει στην καθημερινότητα που να 
αξίζει να απαθανατισθεί και να γίνει έργο τέχνης, πέρα από ενσταντανέ 
και στιγμιαίες αποτυπώσεις;

Εάν η δουλειά του δεν ήταν σπουδαία, δεν θα ήταν ούτε τόσο γνωστή ούτε 
τόσο αναγνωρίσιμη. Αυτές οι απρόσωπες όψεις των καταστημάτων, οι άδειες 
διασταυρώσεις των δρόμων της πόλης είναι εκείνα που όλοι αναγνωρίζουν 
παντού.

Τα θέματα τούτα δεν είναι πράγματα τα οποία γνωρίζουν, βιώνουν και 
αναγνωρίζουν λίγοι άνθρωποι, κάποιες ομάδες, αλλά είναι καμωμένα από ένα 
ολόκληρο έθνος, το οποίο και τα βιώνει καθημερινά. Αυτή είναι μια ζωή 
που γνωρίζουν οι μεγαλουπόλεις, με μικρές μόνο διαφορές. Είναι θέματα 
πανταχού παρόντα και γι' αυτό μέρος της ζωής όλων των ανθρώπων.

Αυτή η «κοινότης» ακριβώς είναι ο λόγος για τις διιστάμενες απόψεις, όχι 
τόσο για την ποιότητα της δουλειάς του Φριντλάντερ, όσο για τη 
σπουδαιότητά της. Οι φωτογραφίες οι ίδιες όμως, κάθε άλλο παρά «κοινές» 
είναι, κάτω από την επιφάνειά τους. Γιατί η κάθε μια τους έχει πολλές 
όψεις και νοήματα. Μολονότι τα αυτοκίνητα και τα κτίρια σε ένα τυπικό 
δρόμο του Φριντλάντερ είναι οικεία, τα φαινομενικά τυχαία στοιχεία που 
κλείνει στο πλαίσιό της μια φωτογραφία του είναι μια μαγική σχεδόν 
αναδιάταξη της οικείας πραγματικότητας.

Από την τζαζ

Η έκθεση ξεκινά με πορτρέτα μουσικών της τζαζ, από τον Κάουντ Μπέισι, 
στη Ρουθ Μπράουν και τον Μάιλς Ντέιβις, τοποθετημένα στον τοίχο το ένα 
πλάι στο άλλο. Ως έφηβος ο Φριντλάντερ στη δεκαετία του 1940 αγάπησε τη 
μουσική τζαζ ταυτόχρονα με τη φωτογραφική τέχνη. Τους ήρωές του της τζαζ 
άρχισε να φωτογραφίζει στο Λος Αντζελες του 1950 και συνέχισε έως την 
εγκατάστασή του στη Νέα Υόρκη, αρκετά χρόνια αργότερα.

Η άλλη δουλειά του Φριντλάντερ κατανέμεται ανάλογα με τα θέματα των 
συλλογών του - αυτοπροσωπογραφίες, αμερικανικά μνημεία, γυμνά. Επειδή 
ανάμεσα στις επιμέρους φωτογραφίες του κάθε γενικού θέματος μπορεί να 
διέτρεξε μεγάλο χρονικό διάστημα, η οργάνωση της παραγωγής του 
παρουσίασε δυσκολίες μια και ο φωτογράφος είχε διάφορα πισωγυρίσματα στα 
ενδιαφέροντά του. Π.χ., το λεύκωμά του «Αυτοπροσωπογραφίες» δημοσιεύθηκε 
το 1970, ο ίδιος όμως για χρόνια, μετά την έκδοση, συνέχισε να 
φωτογραφίζει τον εαυτό του, την αντανάκλασή του σε παράθυρα ή τη 
σιλουέτα του στη σκιά.

Ιδια και διαφορετική εικόνα

Η έκταση της έκθεσης που δύσκολα απορροφάται σε μια επίσκεψη, οφείλεται 
σε αυτήν ακριβώς την τάση του Φριντλάντερ να επιστρέφει σε προηγούμενα 
θέματά του, θεωρώντας πως δεν τα εξάντλησε αρκετά. Οπως λέει ο ίδιος, 
αυτό που τον γοητεύει είναι να κάνει ξανά και ξανά την ίδια εικόνα χωρίς 
να είναι η ίδια εικόνα. Αξίζει ίσως να σημειωθεί ότι ο τελευταίος 
φωτογράφος στον οποίο αφιερώθηκε τέτοιου μεγέθους έκθεση στο Μουσείο 
Μοντέρνας Τέχνης, ήταν ο πρωτοπόρος Γάλλος φωτογράφος Ευγένιος Ατζέ, με 
τέσσερις ξεχωριστές, η μία από την άλλη, εκθέσεις, μέσα στη δεκαετία του 
1980.