Tο Σάββατο 31 Οκτωβρίου 2015 επισκεφτήκαμε ξανά το χώρο για να ξεναγηθούμε στα έργα που ήδη άρχισαν να ενσωματώνονται στη φύση. Η περιήγηση αυτή συνοδεύτηκε από θεατρικό δρώμενο, σε επιμέλεια του Γιώργου Καμπούρη, με θέμα το ‘Εφήμερο’ στην Τέχνη με τη συνοδεία μουσικής και τσίπουρου. Προηγουμένως περιπλανηθήκαμε στο διπλανό δάσος , σε μια φωτογραφική εξόρμηση με τα νέα και παλιά μέλη του Φωτογραφικού Κέντρου Θεσσαλονίκης.
Για το «Λιβάδι του Εφήμερου Νο ΙΙ» -31-10-2015- (θεατρικό δρώμενο στο χώρο, σε επιμέλεια του Γιώργου Καμπούρη)
‘Μαντεύουμε’ το υλικό από τα σημάδια του ή πιο σωστά, το κατασκευάζουμε……….
πολλά κοινά σημεία με τη δουλειά του αρχαιολόγου,
συνειρμοί λοιπόν, αναμνήσεις αποσπασματικές,
ενεργά λόγια,
ανακατασκευή, συμπλήρωση, συναρμολόγηση,
σωζομένων υπολειμμάτων-θραυσμάτων.
Θέλοντας να τονίσουμε μια κλίμακα πέραν του φυσικού και μόνο,
μια ασυνήθιστη θεώρηση ενός πράγματος που μας είναι ήδη γνωστό,
το βλέμμα μας σ’ ένα νέο τρόπο χειρισμού του χώρου.
Η συχνά απότομη αλλοίωση της κλίμακας της φύσεως και μόνο αναδεικνύεται εφεξής σε καθαυτό περιεχόμενο του χώρου.
Διακρίνουμε το δραστικό υπονοούμενο ενός νέου είδους κατοικησιμότητας.
Η αντιστικτική αντιπαράθεση αντικειμένων και μορφών διερευνούν νέες τεχνικές του φαντασιακού.
Απορρύθμιση της συμβατικής αίσθησης του μέτρου που επιβάλλει η πραγματικότητα των μεγαλουπόλεων.
Είτε φωτογραφίες, είτε δράμα,
Είτε το Λιβάδι του Εφήμερου,
Φιγούρες είναι οι μορφές,
σχήματα ενός ενδιάμεσου χώρου.
Περάστε στο λιβάδι, εξασθένηση της μεσολάβησης,
το σβήσιμο του παρατηρητή, είστε μέρος του εφήμερου τώρα.
‘Ο παρατηρητής είναι εκείνος που κάνει το έργο τέχνης’
Μαρσέλ Ντυσάν.
(Εν προκειμένω ένα ολόκληρο χωριό προς κατάργηση των κοινοτήτων;)
“Το κατοικείν προηγείται του οικοδομείν”
Μάρτιν Χάιντεγκερ.
“Μαντεύουμε υλικό από τα σημάδια του”
Σίγκμουντ Φρόιντ.
Εργασία, κατασκευή, ανακατασκευή, ανάπλαση,
πολλά κοινά με τον αρχαιολόγο που ανασκάπτει,
το “τώρα” του εφήμερου, το “εδωνά”.
Ανακατασκευή με τη συμπλήρωση, τη συναρμολόγηση των σωζόμενων υπολειμμάτων,
αναλύσεις, συνειρμοί, αποσπασματικές αναμνήσεις.
ΕΝΕΡΓΟΣ ΛΟΓΟΣ.
Έργα τέχνης ; Γλυπτά;
Αξίας κρυπτικής,
Θαρρείς ενός χρησμού
Αποκαλύπτεται σ’ όποιον ενδιαφέρεται,
αινιγματικές συσσωρεύσεις
έργων τέχνης; Γλυπτών;
Ερεθίζουν τη σκέψη.
Ένα είδος στατικής, ακίνητης έντασης.
‘Τι είναι αυτό που βλέπω’ ;
Μια ακριβή απάντηση θα σήμαινε απογοητευτική ισοπέδωση της αινιγματικότητας.
Καλύτερα,
να μας απορροφά το άρρητο της συμβολικής τους πυκνότητας, η παράξενη σωματικότητα και η σχέση τους με το χώρο στον οποίο εγκαθίσταται και κατοικούν εφήμερα.
Εφήμερος ο χώρος;
Εφήμερος εν τέλει ο ‘κόσμος’;
Οι καλλιτέχνες συγχρονίζονται;
Αναδεικνύονται σε εννοιολόγους ώστε να ….τον αναπαραστήσουν.
Πασχίζουν ν’ αναδυθεί μια νέα ιδέα για την ‘ομορφιά’.
Land Art και μοντέρνος πολιτισμός,
Land Art τόσο ‘πρωτογονικά’ πορευόμενη.
Νέα διαφορετική απεικόνιση της πολλαπλότητας του κόσμου, ποιανού και τίνος;
ΕΦΗΜΕΡΟ
Να επιβληθούν πάνω στο χρόνο,
μέσα από το όνειρο και το μύθο,
ένα είδος ‘σκοτεινής’ επίκλησης,
σε μυστηριώδεις και φευγαλέες αλήθειες,
υβριδικές μορφές, το υπερβολικό,
του Κάφκα; Του Φλομπέρ;
Σύναξη τεράτων, ΕΚΘΕΣΗ,
Κάθε έργο και τέρας,
“Το τέρας είναι αυτό που διηγείται,
ή καλύτερα παρωδεί, τη γένεση των διαφορών” ,
Μισέλ Φουκώ.
Έκθεση: Το Λιβάδι του Εφήμερου,
η μολυσματική αντιφατικότητα της κατοίκησης,
κλειστές αυτοαναφορικές κατευθύνσεις,
ή μήπως όχι;
Η αυτοαναφορικότητα είναι, εν τέλει, ακατοίκητη;
Να προτιμήσουμε τις εικόνες, έργα τέχνης , που ανιχνεύουν ιδέες κατοίκησης επιτείνοντας τα παράδοξά τους.
(Συγχωριανοί τι λέτε στη ταβέρνα;)
Μεταβολή της κλίμακας,
Το ακανόνιστο, το υπερμέγεθες, αντιπαρατίθεται στο αρμονικό, το ωραίο ;
Μήπως:
«Το συναίσθημα του υψηλού είναι ένα συναίσθημα απαρέσκειας, το οποίο πηγάζει από την έλλειψη ανταπόκρισης ανάμεσα στην αισθητική μέτρηση του μεγέθους, που καθορίζεται από τη φαντασία και στη μέτρησή του, που καθορίζεται από το λόγο»;
Εμμανουέλ Καντ
Παγίδες που δημιουργούν η μακραίωνη προσκόλληση στους κανόνες του ‘μέτρου’ και η απαξίωση του ‘άμετρου’,
το Άμετρο,
ανακατάταξη εννοιολογικών βάσεων.
Η πραγματικότητα των μεγαλουπόλεων κάνει τις ιεραρχήσεις της και το Λιβάδι του Εφήμερου ως άλλη οπτική συνθήκη πρόσληψης.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ Ν’ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΘΕΙ ΚΑΙ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΜΑΣ
ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΣΥΧΡΟΝΟ ΑΙΝΙΓΜΑ.
Προτιμούμε εκείνες τις εικόνες, εκείνες τις ‘φιγούρες’ της σύγχρονης τέχνης που ανιχνεύουν ιδέες κατοίκησης, επιτείνοντας τα παράδοξά τους.
‘Φιγούρες’ είναι οι μορφές και τα σχήματα ενός ενδιάμεσου χώρου,
η μολυσματική αντιφατικότητα της κατοίκησης.
Λιβάδι και σύγχρονη τέχνη: Εξασθένηση της μεσολάβησης, το σβήσιμο του παρατηρητή μέσα στη θέρμη της κατοίκησης.
Ο παρατηρητής είναι εκείνος που κάνει το έργο τέχνης.
«Το κατοικείν προηγείται του οικοδομείν»,
Μάρτιν Χάιντεγκερ.
‘It’s not the young girl who becomes a woman,
It is the becoming-woman who makes the universal young girl.
It is not the child who becomes an adult, it is the becoming-child who makes an universal youthfulness’, Deleuze-Guattari.
Γιώργος Καμπούρης
Για την σχέση φωτογραφίας και εφήμερης τέχνης (Ephemeral Art)
Εφήμερη Τέχνη χαρακτηρίζουμε την τέχνη που από την αρχή της σύλληψης και δημιουργίας της, δεν έχει, δεν βάζει ως προτεραιότητα τη διατήρηση σε βάθος χρόνου του έργου τέχνης, κάτι πχ που επιθυμούμε για ένα ζωγραφικό ή φωτογραφικό προς πώληση έργο. Ο εφήμερος χαρακτήρας ενός έργου, ιδιαίτερα όταν αυτό εγγράφεται στη φύση και με υλικά του άμεσου περιβάλλοντος, ορίζει μερικώς και τη στάση ζωής του δημιουργού, και τον τρόπο άσκησης της τέχνης του, και κάποια στοιχεία της φόρμας αυτού.
Η Εφήμερη Τέχνη αποθανατίζεται από τη φωτογραφία. Η φωτογραφία δίνει άλλου τύπου ζωή στο εφήμερο έργο, το κοινωνεί διαχρονικά στο κοινό του και στην ιστορία. Το εφήμερο καλλιτεχνικό έργο δημιουργείται, το βλέπουμε/ υπάρχει για κάποιο χρονικό διάστημα, και σύντομα, για διάφορους λόγους, αιτίες ή καταστάσεις, φθείρεται, χάνεται, και αυτό είναι μία φυσιολογική ενιαία ροή ύπαρξης, είναι ένα αναπόσπαστο μέρος ενός κύκλου ύπαρξης που έχει προϋπολογιστεί κατά τη δημιουργία του. Η φωτογραφία είναι ένα κατ ανάγκην αναπόσπαστο (υπολογίσιμο κατά τη διαδικασία παραγωγής) κομμάτι, ένα απαραίτητο συμπληρωματικό μέσο (για να αντιληφθούμε τον απόλυτο κύκλο δημιουργίας – φθοράς), είναι το παράπλευρο εργαλείο διάδοσης της εφήμερης τέχνης.
Εξ αιτίας του εφήμερου που χαρακτηρίζει τα έργα τέχνης των καλλιτεχνών του εφήμερου, πχ των Christo και Jeanne-Claude, Julian Beaver και Andy Goldsworthy, η φωτογραφία παίζει έναν καθοριστικό ρόλο στην απαθανάτιση της προσωρινής παρουσίας τους, της όποιας δυναμικής τους, της ομορφιάς ή των προβληματισμών που οι συνθέσεις/εγκαταστάσεις αποπνέουν.
Όπως είπε ο ίδιος ο Goldsworthy: Κάθε έργο αναπτύσσεται, επιζεί, αποσυντίθεται, μέρος ενός κύκλου τον οποίο η φωτογραφία μπορεί και μας δείχνει σε όλη του την έκταση, υπογραμμίζοντας, μάλιστα, και αναδεικνύοντας τη στιγμή που το έργο έχει τη μεγαλύτερη ζωντάνια. Υπάρχει πάντα η ένταση (για το κάθε έργο στην κορύφωσή του), που ελπίζω πως εκφράζεται ή διαδίδεται από τη φωτογραφική εικόνα. Η εξέλιξη και η αποσύνθεση είναι αδιαμφισβήτητες.
Η συνολική ιδέα όλων των καλλιτεχνών του εφήμερου έργου είναι να το ‘φυλακίσουν’ σε μια εικόνα, με τη μορφή της φωτογραφίας. Να έχουν την φωτογραφία ενός υπαρκτού έργου τέχνης, που τελικά θα αποσυντεθεί, θα ανακυκλωθεί και θα καταλήξει να γίνει μέρος της γης.
Το πόσο σημαντικό και αναγκαίο είναι να βλέπουμε την (αυθεντική) εφήμερη τέχνη για όση ώρα υφίσταται και στον τόπο που δημιουργήθηκε, το καταλαβαίνουμε με το που θα διανοηθούμε πως το έργο δε θα βρίσκεται εκεί και έτσι για πάντα.
Όπως λέει ο Christo: “Το γεγονός ότι το έργο δε διατηρείται για πάντα, δημιουργεί την αίσθηση του κατεπείγοντος για να το δούμε. Για παράδειγμα, αν κάποιος σου έλεγε, “Κοίταξε δεξιά, το ουράνιο τόξο”, εσύ δε θα μπορούσες ποτέ να απαντήσεις, “Άσε, θα το δω αύριο”.
Εν κατακλείδι, το έργο καθενός από αυτούς τους καλλιτέχνες, που αποφασίζουν να δουλέψουν εφήμερα έργα, θα διαλυθεί, όταν τα υλικά του θα ανακυκλωθούν ή η βροχή θα τα ξεπλύνει ή θα αποσυντεθούν και όλες οι συνθέσεις θα καταλήξουν στη γη, εκτός και αν παρεμβληθεί η φωτογραφία. Μέσω της φωτογραφίας, όλα αυτά τα συντόμου παρουσίας κομμάτια/έργα μπορούν να τεκμηριωθούν και να διανεμηθούν στις επερχόμενες γενεές, όχι μόνον ως ιστορία, αλλά και ερωτηματικό για την αποστολή της τέχνης, τα μέσα της, τα ζητήματα που θέτει και τα ερωτηματικά που, ενδεχομένως, αυτή μπορεί να θέτει στους συγχρόνους και τον εαυτό της.
Για τη σχέση της εφήμερης τέχνης και της Land Art
Ο όρος «Land Art» (τέχνη στη γη, τέχνη της γης) επικράτησε στις περισσότερες γλώσσες από το 1967 που προτάθηκε από τον πρωταγωνιστή της Walter De Maria («Το Πεδίο των Κεραυνών»). «Η Land Art είναι η τέχνη που χρησιμοποιεί τη γη (έδαφος) ως υλικό και τη Γη (πλανήτη) ως μέσον της, δημιουργώντας έργα πέραν της οικείας δομής του χώρου του συστήματος της τέχνης». Στην Land Art ο καλλιτέχνης δημιουργεί σε άμεση επαφή με το φυσικό περιβάλλον. Η ιδία η φύση γίνεται έργο τέχνης. Τα φυσικά της στοιχειά δημιουργούν το έργο τέχνης. Επομένως ο χαρακτήρας της Land Art προκύπτει από το πραγματικό γεγονός της διαλεκτικής σχέσης του καλλιτέχνη με το φυσικό περιβάλλον. Το έργο που δημιουργείται υπό τέτοιες συνθήκες είναι φυσικό να παρουσιάζει μια άλλη, νέα καλλιτεχνική μορφή (φόρμα). Οι καλλιτέχνες έκαναν συχνά τα έργα τους «κάτω από τον ανοικτό ουρανό», έχοντας υπόψη βέβαια τη βραχυβιότητά τους.
Η τέχνη στη γη πρέπει να γίνεται αντιληπτή ως μια μορφή αντίδρασης στον τρόπο με τον όποιο η τέχνη φτάνει στο κοινό της μέσω του κυκλώματος, εμπορικό μαγαζί (γκαλερί), μουσείο, παραγωγή, διάθεση, διακίνηση. Αυτό συμπεριλαμβάνει διαφορετικά μεγέθη (δίχως φορητότητα και ανίκανα να χωρέσουν σε σπίτια αστών), μια άλλη εκτός εμπορίου φινέτσα και αισθητική, μια διαφορετική καλλιτεχνική συμπεριφορά απέναντι σε όλα τα παραπάνω, κάτι που συχνά, για να εκφραστεί σωστά, απαιτεί και νέες φόρμες.
Η Land Art δημιουργεί έργα στη φύση. Αυτά τα έργα είναι σίγουρο πως δεν θα υπάρχουν εκεί για πάντα. Είτε τα αποσύρει οργανωμένα ο δημιουργός τους μετά από κάποιο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, είτε τα αφήσει εκεί ¨για πάντα¨, τα στοιχεία της φύσης κάποια στιγμή θα καταστρέψουν τα απροστάτευτα έργα και σιγά-σιγά η φύση θα τα απορροφήσει. Άρα το εφήμερο είναι συνυφασμένο στοιχείο τους. Αντίστροφα, το εφήμερο έργο τέχνης δεν είναι υποχρεωτικό να χρησιμοποίει ή να βρίσκεται στη γη. Η Land Art ανήκει στην εφήμερη τέχνη, η εφήμερη τέχνη δεν είναι υποχρεωτικά τέχνη στη/με τη γη.
Από τις 24 έως τις 28 Ιουνίου 2015 το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, συνεχίζοντας τις καλλιτεχνικές αναζητήσεις του, διοργάνωσε στο χωριό Λιβάδι (Δήμος Θέρμης/ Ν.Θεσσαλονίκης), σε συνεργασία με την Εικαστική Ομάδα TeeToTuM, ένα τετραήμερο residence/workshop καλλιτεχνών, στο οποίο οι συμμετέχοντες δημιούργησαν έργα τέχνης, χρησιμοποιώντας υλικά που συλλέχθηκαν από τη γύρω περιοχή.
Εγκαίνια-ξενάγηση στο χώρο παρουσία των καλλιτεχνών έγιναν την Κυριακή 28/6, στις 12 το μεσημέρι
Κάθε βράδυ στις 9μμ διοργανώνονταν διαλέξεις, προβολές φωτογραφιών και συζητήσεις με συμμετέχοντες και προσκεκλημένους καλλιτέχνες.
Τετάρτη 24/6 Βασίλης Καρκατσέλης “Δράσεις του Εφήμερου στο Χώρο”
Πέμπτη 25/6 Γεωργία Γρηγοριάδου “Land Art στο Art Centre Delft/ Ολλανδία” και Θανάσης Ράπτης “2014 – 1ο Συμπόσιο Bernau / Γερμανία”
Παρασκευή 26/6 Έκτορας Μαυρίδης “Φρεζάροντας τον Ουρανό κ.ά.”
Το Σάββατο το πρωί πραγματοποιήθηκε, σε συνεργασία με τον Σύλλογο Λιβαδιωτών, καλλιτεχνικό εργαστήρι/ παιχνίδι, με την συμμετοχή των παιδιών του χωριού.
Το βράδυ του Σαββάτου οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες είχαν την ευκαιρία να παρευρεθούν στην αναβίωση του εθίμου με τις φωτιές του Αϊ-Γιάννη του Κλήδονα, που διοργάνωσε ο Σύλλογος Λιβαδιωτών στην πλατεία του χωριού. Ακολούθησε γλέντι με τοπική παραδοσιακή μουσική και χορευτικά συγκροτήματα.
Συμμετείχαν: Βασίλης Αλεξάνδρου, Michail Pogarsky (Ρωσία), Eυθύμης Μουρατίδης, Σταύρος Παναγιωτάκης, Άννα Λιόκα, Αλεξάνδρα Τσιτσιντά, Αλέκα Τσιρώνη, Θανάσης Ράπτης, Βασίλης Καρκατσέλης, Diana Bell (Αγγλία), Γεωργία Γρηγοριάδου.
